بررسی کارایی سیستم مالیاتی در اقتصاد ایران با توجه به کشش قیمتی و وقفه مالیاتی

با توجه به اینکه در اقتصاد ایران درآمدهای مالیاتی یکی از مهمترین منبع تامین کننده مخارج دولت بعد از درآمدهای نفتی است؛ لذا بررسی کارایی سیستم مالیاتی از اهمیت بسزایی برخوردار است. با توجه به اینکه کاهش درآمدهای حقیقی مالیاتی متأثر از دو عامل، وجود وقفه های طولانی و سیستم مالیاتی انعطاف ناپذیر است؛ در این راستا، با در نظر گرفتن دو عامل فوق به بررسی کارایی سیستم مالیاتی طی دوره 1360 - 1380 در اقتصاد ایران پرداخته شده است. روشی که برای رسیدن به این هدف درنظر گرفته شده آزمون هم انباشتگی انگل - گرنجر است. نتایج حاکی از آن است که در بلندمدت، متوسط تأخیر در جمع آوری مالیات ها حدود 22 ماه است که بیانگر تحقق نیافتن درآمدهای مالیاتی در زمان موردنظر است. متوسط وقفه در جمع آوری مالیاتها در کوتاه مدت حدود 18 ماه برآورده شده است . با توجه به اینکه سیستم مالیاتی ایران در برابر تغییرات قیمت ها از انعطاف پذیری لازم برخوردار نیست؛ و از طرف دیگر، نرخ تورم نیز بالااست، لذا، وجود وقفه های طولانی موجب کاهش درآمدهای حقیقی مالیاتی می شود که این نیز دارای عواقب وخیم تری خواهد بود. بنابراین، با توجه به نتایج به دست آمده سیستم مالیاتی در جمع آوری مالیات ها کارایی لازم را ندارد و نسب به تغییرات قیمت ها از حساسیت چندان بالایی برخوردار نیست.